Fietstocht

Hier volgt een fietsroute langs herinneringspunten van het verblijf van de Basjkieren, te beginnen in Wijhe.

Start: 

Verenigingsgebouw Historische Vereniging Wijhe, Langstraat 52, naast De Waag.

Om te beginnen kunt u hier kennismaken met de geschiedenis van de Basjkieren, met een afbeelding van de schipbrug en het geschilderde portret van burgemeester Gilles Schouten.

1. U verlaat het gebouw, gaat rechtsaf, na 10 meter weer rechtsaf, Kerkstraat, Marktplein, Marktstraat, Havenpad.
2. Vervolgens naar de Schoutenstraat, genoemd naar de al eerder genoemde, eerste burgemeester van Wijhe. Hij was verantwoordelijk voor het verblijf van de Basjkieren in zijn gemeente.
3. Nabij de Schoutenstraat is een trappetje omhoog naar de ventweg naast de Rijksstraatweg die langs Wijhe loopt van Deventer naar Zwolle, rechts af, noordelijke richting. Goed uitzicht over de IJssel. Links ziet u de plek waar de pont zich bevindt; de rivier is hier breed en niet geschikt voor een schipbrug voor de overtocht van de troepen.
4. De fietser komt langs De Brabantsche Wagen. Hier bevond zich de herberg met dezelfde naam, beheerd door mejuffouw Kattenwinkel en in trek bij de kozakken. Mej. K. wist wel raad met brutale kozakken.
5. Op de plek waar de herberg heeft gestaan rechtsaf de dijk naar beneden, eerste weg links de Wijhendaalseweg op. Na 200 meter aan de rechter kant huize Het Wijendaal, huisnummer 6, het woonhuis van burgemeester Gillis Schouten. Hier woonde hij tijdens het bezoek van de Basjkieren, die hun kampement vrijwel naast zijn huis hebben opgezet. In dit huis woonden zijn nazaten nog meer dan een eeuw (tot in de Tweede Wereldoorlog). De weg loopt dood, dus terug richting de Oranjelaan en links af naar de Stationsweg.
6. Monument van Benckendorff in het park van het verzorgingshuis ‘Het Weijtendaal’. De in het huidige Estland geboren, Baltisch-Duitse generaal Alexander graaf von Benckendorff was de bevelhebber van de Geallieerde Troepen, die de veldtocht tegen de Franse legermacht in Nederland leidde. Door zijn toedoen is Nederland binnen enkele weken van Napoleons overheersing bevrijd. Begin december 1813 begeleidde Benckendorff persoonlijk de latere Koning Willem I naar Amsterdam, waar deze als soeverein staatshoofd van het Bevrijde Nederland werd ingehuldigd.
   Het kunstwerk markeert de plek, waar de Basjkieren hun kampement hadden opgeslagen (Willem Alexanderhof, achter de Franse School). De ligging van dit bivakterrein is niet exact aan te duiden: het wordt aan de noordkant begrensd door de Stationsweg, aan de westkant door de Oranjelaan, aan de zuidkant door de Julianalaan en aan de oostkant een deel van de Willem de Zwijgerlaan.
7. Aan de westelijke rand van het bivakterrein, ergens achter de voormalige Rabobank, zou de plek kunnen zijn waar een of twee gesneuvelde Basjkieren of Kozakken begraven liggen. Dit is een veronderstelling die slechts onderbouwd wordt door de melding dat in de tuin van een notaris een graf is ontdekt. Die notaris heeft gewoond op de plek van het voormalige bankgebouw. Dit wordt nog onderzocht.
   De Willem-Alexander Hof is “door te steken” via een smal voetgangerspaadje, ruim genoeg voor persoon met fiets. Dit paadje voert dus langs of over de veronderstelde graflokatie.
8. Aan het eind van dit paadje rechtsaf richting de Langstraat, het centrum van Wijhe dat er in 1813 exact zo bij lag. Halverwege, vlak voor de kerk rechts (thans Hema) bevonden zich twee smederijen. Ongetwijfeld hebben de smeden de Basjkieren en Kozakken hun diensten aangeboden. Er is een geschilderd portret van de Langstraat uit het midden van de 19^e eeuw, gemaakt door Peter Visser.
9. Dan rechts het oude gemeentehuis uit 1913, thans in gebruik als bibliotheek (achterkant) en deels therapeutisch centrum (voorkant).
10. Een einde verderop rechts vindt u Primera Schippers. In dit pand was in 1813 de mairie gevestigd, zoals een gemeentehuis toen werd genoemd. Burgemeester Gilles Schouten woonde er aanvankelijk bij in, maar vertrok allengs naar het eerder genoemde herenhuis ‘Het Wijhendaal’ aan de Wijhendaalseweg.
11. Langs de Wijhese Molen uit 1703. Deze bestond ook al in de Franse tijd. Rechtdoor, Raalterweg oversteken, via de Enkweg verlaat u het centrum van Wijhe.
12. Aan het eind van de  Enkweg met het spoorwegviaduct de Scherpenzeelseweg op.
    De boerderij De Rankenberg is al oud en stond hier al in 1813.
13. Bij de bocht naar links de rijksweg oversteken, de rivierdijk op, bospaadje volgen, aan het eind rechtsaf richting Fortmond, bij knooppunt 38 afstappen en terrein oude steenfabriek op naar het Kozakkenveer.
14. Overvaren naar Veessen, kennismaken met ruiterbeeld van de Basjkier in Veessen. De beide kunstwerken in Wijhe en Veessen vormen tezamen het Basjkierenmonument 1813, dat door de Russisch-Nederlandse beeldhouwer Alexander Taratynov is ontworpen en gerealiseerd. Het ruiterbeeld in Veessen is een schenking van de Republiek Basjkortostan, terwijl het beeld van Alexander von Benckendorff door de kunstenaar zelf geschonken is.
    
    Let op: het vaarseizoen van het kozakkenveer is van 30 maart tot en met 1 oktober.

Fietstocht vervolgen in noordelijke richting langs de IJssel richting de pont bij Vorchten – Wijhe, oversteken en terug naar het centrum van Wijhe.